Op reis naar Iran: voorbereiding op een cultuurshock
Iran is een land
waarvan ik nooit dacht dat ik erheen zou gaan, maar dat mijn hart gestolen
heeft. Het is zo’n bijzonder land, op allerlei vlakken: het landschap, de
cultuur, geschiedenis, de mensen, en niet te vergeten de pracht en praal van
islamitische kunst en architectuur. Maar wat mij bovenal is bijgebleven is dat
het er zo anders is, echt alsof je in
een andere wereld terechtkomt – en dat op maar zo’n 5 á 6 uur vliegtijd. Wil je
ook je horizon verbreden in dit prachtige land? Lees dan deze blog om je voor
te bereiden op de grote cultuurverschillen.
In het prachtige historische badhuis Sultan Amir Ahmad in Kashan |
Dresscode
Ik val maar gelijk met de deur in huis: Iran is een islamitisch land en bovendien een land waar religie heel veel invloed heeft. Dat merk je dan ook als toerist. Het begint al nog vóórdat je uit het vliegtuig bent gestapt. Zodra het vliegtuig is geland, maken de vrouwen om je heen zich klaar om uit te stappen door hun hoofddoek om te doen. En ja, dit geldt voor alle vrouwen, dus ook als toerist moet je je haren en nek bedekken.
De dresscode gaat nog verder: Als
vrouw word je geacht op je gezicht, handen (eventueel onderarmen) en voeten na
jezelf te bedekken, evenals je vrouwelijke ‘rondingen’. Naast de hoofddoek is
dus lange en enigszins wijde kleding (denk aan een lange tuniek die ruim over
je kont valt) gepast. Stap dus al goed gekleed het vliegtuig in. Voor mannen
geldt dat ze in ieder geval een lange broek dragen, en bij voorkeur ook lange
mouwen hoewel blote (onder-)armen ook oké zijn. Blote voeten zijn voor zowel
mannen als vrouwen dan weer geen probleem.
Dit zijn een beetje de algemene
regels, hoe streng men hierop is verschilt per gebied en stad. Zo zie je in
Teheran veel meiden met een sjaal nonchalant over de achterkant van het hoofd,
waarbij veel van het haar gewoon zichtbaar is, terwijl je meer buiten de steden
afkeurend kunt worden aangekeken (al dan niet aangesproken) door vrouwen als je
er zo bij loopt. Het is bovendien nog altijd een omstreden onderwerp, dus het
advies is om geen risico’s te nemen, te kijken naar je omgeving en je daarop
aan te passen; autoriteiten kunnen je in de gaten houden en bij het overtreden
van de regels zijn er serieuze sancties.
In de woestijn in de buurt van Yazd |
Respect en begrip tonen
Het lijkt nu misschien negatief, dat je je moet aanpassen en als toerist je eigen waarden ‘overboord moet gooien’. Maar ik zie het liever als een manier om opgenomen te worden in de cultuur, want Iran is absoluut niet anti-toerist, maar juist heel gastvrij richting vreemdelingen, is mijn ervaring. Zolang je maar respect toont natuurlijk.
Zo mag je in Iran bij de meeste moskeeën gewoon naar
binnen, ook al ben je geen moslim, en dat is zeker de moeite waard. Omdat
religieuze voorstellingen van God en levende wezens verboden zijn, zijn de
moskeeën prachtig gedecoreerd met kleurrijke geometrische patronen en sierlijke
kalligrafie.
Iraniërs zijn trots op hun cultuur en delen het dan ook graag. Het
kan gebeuren dat een Iraniër je begint te vertellen over zijn geloof, met name
omdat ze graag het eenzijdige negatieve beeld dat westerse media van de islam
naar buiten brengen, willen nuanceren. Op die manier willen ze je laten delen
in hun wereld en begrip creëren. Tip: ga over religieuze, politieke, en andere gevoelige
kwesties niet in discussie. Alles wat als kritiek op het regime kan worden
opgevat, kan je in gevaar brengen.
Binnenkant van de Sjeik Lutfallahmoskee, Esfahan |
Warm welkom
Goed, nog even terug naar de gastvrijheid. Iraniërs knopen graag een gesprekje aan met reizigers om je welkom te heten in hun land. Onder de jongere inwoners zijn er veel hoogopgeleiden, dus je hoeft niet bang te zijn dat er niemand Engels spreekt. Overigens zal een gebrek aan talenkennis mensen er niet van weerhouden toch contact met je te maken, of je zelfs uit te nodigen bij hen thuis voor bijvoorbeeld lunch of zelfs om te overnachten.
Nu is het een ingewikkeld
gebruik in de Iraanse cultuur dat vaak dingen worden aangeboden uit
beleefdheid, maar dat je wordt geacht hier (zo nodig herhaaldelijk) vriendelijk
voor te bedanken. Dit is echt een beetje aftasten, want soms voelt afwijzen
juist onbeleefd en bovendien is zo’n ervaring bij iemand thuis ook wel echt een
bijzondere toevoeging aan je reis.
Wat in ieder geval een aanrader is, is om
een geschenkje of iets lekkers uit je eigen land (in mijn geval stroopwafels,
die vielen zeer in de smaak) mee te nemen, zodat je in zo’n situatie in ieder
geval ook iets terug kunt geven. Dat wordt gewaardeerd! Oja, en als je in een
Iraans huis komt valt gelijk op hoe weinig meubels er vaak staan. Wacht niet
tot je aan tafel kunt voor het eten, want dit gebeurt meestal gewoon op de
grond.
Tot slot nog wat laatste details. Een reis naar Iran betekent een geheel nuchtere vakantie, want alcohol is er verboden. Ook hoef je hier niet naartoe voor een stapvakantie, want van nachtleven is niet echt sprake.
‘Are you married or siblings?’
Dan nog iets heel anders: in Iran bestaat er niet zoiets als een ‘ongetrouwd stel’, of ‘verkering’. Feitelijk kunnen een man en vrouw niet alleen samenzijn zonder getrouwd te zijn. Dus als je met je partner naar Iran reist, zal hier vast wel eens naar gevraagd worden. No worries, bij accommodaties vraagt niemand ernaar en kun je gewoon een kamer delen, maar andere mensen die je ontmoet kunnen wel nieuwsgierig zijn naar of jullie getrouwd zijn, of broer en zus (een andere optie is er dus in hun ogen niet).
De verhoudingen tussen man en vrouw zijn
sowieso heel anders dan wij gewend zijn, en dit merk je ook goed in het
openbaar vervoer. Daar worden mannen en vrouwen echt van elkaar gescheiden, net
als in sommige moskeeën en andere heilige plaatsen trouwens. In de metro heb je
een apart vrouwengedeelte, op het perron al aangegeven met een speciaal bord.
Daarnaast is er het ‘gemengde’ gedeelte, waar in de praktijk eigenlijk bijna
alleen maar mannen staan maar waar je als vrouw dus wél mag instappen (dit doen
volgens mij vooral getrouwde vrouwen die samen met hun man reizen). In de bus
is er ook een verdeling, waarbij vrouwen voorin zitten en de mannen achterin.
Tot slot nog wat laatste details. Een reis naar Iran betekent een geheel nuchtere vakantie, want alcohol is er verboden. Ook hoef je hier niet naartoe voor een stapvakantie, want van nachtleven is niet echt sprake.
Verder is de taal in Iran Farsi, met
een eigen (voor ons onleesbaar) schrift. Handig dus om vast een paar tekens –
cijfers bijvoorbeeld, om prijzen te begrijpen – van te voren te leren. Eerlijk,
ik zou nog veeel meer kunnen schrijven over Iran en hoe anders het is dan ons
Nederlandje, maar dat moet je maar gewoon zelf gaan ervaren. Met bovenstaande
tips red jij je wel!
En voel je vrij om in een reactie vragen te stellen als je ergens meer over wilt weten, ik beantwoord ze graag.
Reacties
Een reactie posten